Czas pracy w zagranicznej podróży służbowej

Pracownik został wysłany na kilka tygodni w zagraniczną podróż służbową. Jak należy rozliczyć jego czas pracy? Jak potraktować dla tego celu dzień świąteczny w państwie docelowym? Czy pracownik powinien wziąć na ten dzień urlop wypoczynkowy?

Do czasu pracy w podróży służbowej należy zaliczyć wszystkie okresy wykonywania zadania, a pozostałe w takim zakresie w jakim przypadają na godziny rozkładowe pracownika.

Pracownik wykonujący na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy odbywa tzw. podróż służbową. Podczas niej wykonuje zlecone czynności na rzecz pracodawcy, a czas na nie poświęcony w całości zalicza się do czasu pracy. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z 5 sierpnia 2015 r. (sygn. akt III AUa 1829/14): "(...) zadania polecone pracownikowi do wykonania w podróży służbowej zasadniczo różnią się od pracy, do wykonywania której pracownik zobowiązał się w umowie nawiązującej stosunek pracy (...)". Jednak w tym okresie pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w innym niż stałe miejscu wyznaczonym do jej wykonywania.

Podobnie należy kwalifikować okres podróżowania, o ile w tym czasie pracownik wykonuje czynności służbowe (np. kierowca). Samo przemieszczanie się (np. przejazd pociągiem albo podróż w charakterze pasażera samochodu służbowego) nie zalicza się do czasu pracy, chyba że przypada na godziny rozkładowe. Tak też orzekł Sąd Najwyższy, który w uzasadnieniu wyroku z 27 października 1981 r. (sygn. akt I PR 85/81, OSNC 1982/5-6/76) wyjaśnił, że: "(...) Wprawdzie odbywanie - na polecenie przełożonego - podróży służbowej w »czasie pracy« jest równoznaczne z wykonywaniem w tym czasie pracy, ale nie odwrotnie, tj. odbywania podróży służbowej poza »czasem pracy« nie przekształca podróży w pracę (...)". Takie też stanowisko zajął w wyroku z 4 lipca 1978 r. (sygn. akt I PR 45/78, PiZS 1979/10/76).

Na analogicznych zasadach należy rozpatrywać okresy niewykonywania zadania z powodów od pracownika niezależnych (np. święto w państwie docelowym) przypadające na rozkładową dniówkę zainteresowanego.

W sytuacji opisanej w pytaniu, można było dokonać (w formalnie uprawnionym trybie) uprzedniej zmiany rozkładu czasu pracy pracownika, uwzględniającej święto w państwie docelowym. Jeżeli to nie nastąpiło, rozkładową dniówkę, podczas której nie mógł on wykonywać zadania z omawianego powodu, należy uznać za okres oczekiwania na jego wykonanie i tak jak np. czas przemieszczania się podczas niej, zaliczyć do czasu pracy. Nie należy natomiast oczekiwać, że na ten dzień pracownik wystąpi z wnioskiem o urlop wypoczynkowy, chyba że obie strony będą tym zainteresowane. Urlopu udziela się zgodnie z planem bądź indywidualnymi uzgodnieniami stron (art. 163 § 1-2 K.p.) lub w terminie żądanym przez pracownika (art. 167² K.p.). Ma on poza tym inne przeznaczenie, a zwłaszcza nie służy do "wypełniania" luk w harmonogramie uprawnionego.

Pracownik zatrudniony w normach podstawowych, w organizacji od poniedziałku do piątku od 8⁰⁰ do 16⁰⁰, został wysłany w podróż służbową do Niemiec. Wyjechał samochodem prywatnym 4 maja o 6⁰⁰, docierając na miejsce o 12⁰⁰, po czym zakwaterował się w hotelu. Pracę podjął następnego dnia i do dnia powrotu, który nastąpił 13 maja 2016 r., wykonywał ją od 8⁰⁰ do 16⁰⁰ (w dniach dla niego roboczych). W ostatnim dniu podróży, po zakończeniu wykonywania zadania (o 16⁰⁰), pracownik wyruszył w drogę powrotną, która trwała do 22⁰⁰.

Pracownikowi zaliczono do czasu pracy:

• w dniu wyjazdu 8 godzin (od 8⁰⁰ do 12⁰⁰ okres przemieszczania się oraz od 12⁰⁰ do 16⁰⁰ okres oczekiwania na podjęcie zadania służbowego),
   
• w dniu powrotu 8 godzin (okres wykonywania zadania od 8⁰⁰ do 16⁰⁰),
   
• w dniu 5 maja, który był w Niemczech dniem wolnym (Wniebowstąpienie Pańskie - Christi Himmelfahrt) 8 godzin (od 8⁰⁰ do 16⁰⁰ okres oczekiwania na kontynuowanie wykonywania zadania przypadający w rozkładowej dniówce),
   
• w pozostałych dniach roboczych po 8 godzin (od 8⁰⁰ do 16⁰⁰).